Będą zmiany w ustawie o finansach publicznych

W związku z wybuchem pandemii COVID-19 oraz wojną w Ukrainie i powiązanymi z nią negatywnymi skutkami gospodarczymi Komisja Europejska wprowadziła w latach 2020–2023 ogólną klauzulę wyjścia umożliwiającą de facto zawieszenie unijnych reguł fiskalnych (general escape clause, GEC). Dawała ona większą elastyczność państwom członkowskim w reagowaniu na pojawiające się szoki. Stabilizująca reguła wydatkowa (SRW) w efekcie również była odpowiednio dostosowywana. Zgodnie z zapowiedziami ze strony organów Unii Europejskiej w 2024 roku nastąpi powrót do standardowych reguł fiskalnych UE, zgodnie z którymi minimalny poziom poprawy wyniku strukturalnego (wysiłku fiskalnego) powinien wynosić 0,5% PKB.

SRW w obecnej postaci implikuje znacznie głębszą konsolidację niż ta, która jest wymagana w regułach unijnych, czego konsekwencją byłoby zagrożenie dla stabilności makroekonomicznej. Dodatkowo rozbudowa potencjału obronnego, będąca następstwem sytuacji geopolitycznej, wymaga ponadprzeciętnych nakładów inwestycyjnych, które implikują takie dostosowania w zakresie SRW, aby zwiększone wydatki zbrojeniowe nie miały negatywnego wpływu na sytuację w innych gałęziach gospodarki.

Z dyrektywy Rady 2011/85/UE z 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich (Dz. Urz. UE L 306 z 8.11.2011, str. 41) wynika obowiązek funkcjonowania numerycznych reguł fiskalnych, które w wieloletniej perspektywie skutecznie wspierają realizację przez sektor instytucji rządowych i samorządowych (z ang. general government, sektor gg), jako całość, wynikających z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) zobowiązań państw członkowskich w obszarze polityki budżetowej.

Reguły takie wspierają w szczególności: stosowanie się do wartości odniesienia dotyczących deficytu i długu zgodnie z TFUE oraz przyjęcie wieloletniej perspektywy planowania budżetowego, w tym przestrzeganie średniookresowych celów budżetowych założonych przez dane państwo członkowskie.

Proponuje się, aby od 2024 roku obowiązek ten był realizowany poprzez wprowadzenie w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych mechanizmu korygującego nadmierną nierównowagę finansów publicznych wyznaczaną przez odpowiedni poziom wysiłku fiskalnego. Nowy mechanizm korekty wynikający wprost ze współczynnika korygującego nadmierną nierównowagę zastąpiłby dotychczasowy w SRW. W efekcie SRW miałaby rolę wykonawczą dla reguły nadmiernego deficytu – poprzez mechanizm korekty zapewniałaby konsolidację finansów publicznych na poziomie spójnym z wymogami reguł UE. Proponowany mechanizm korekty stanowi uproszczony i bardziej operacyjny sposób realizacji obowiązków określonych w dyrektywie Rady 2011/85/UE z 8 listopada 2011 r.

Drugim istotnym elementem proponowanych zmian w ustawie o finansach publicznych jest szczególne traktowanie wydatków obronnych. Proponuje się uwzględnienie w SRW klauzuli odzwierciedlającej rozbieżności między przedpłatami/płatnościami na zakup sprzętu wojskowego (które są rejestrowane jako wydatek w obliczanej metodą kasową SRW) a dostawami sprzętu, które księgowane są metodą memoriałową i mają wpływ na wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Ponadto proponuje się urealnienie punktu startowego w SRW (czyli kwoty wydatków WYD^*_n- 1), co zapewni spójność z podejściem stosowanym w regułach UE. Ogólna klauzula wyjścia w latach 2020–2023 dawała państwom członkowskim zwiększoną swobodę w podejściu do reguł fiskalnych. Rok 2024 będzie zatem pierwszym rokiem stosowania standardowych reguł fiskalnych w UE.

Dyrektywa Rady 2011/85/UE z 8 listopada 2011 r. wymaga, aby każde państwo członkowskie posiadało numeryczne reguły fiskalne, których zadaniem jest skuteczne wspieranie wypełniania obowiązków wynikających z TFUE. W Polsce obowiązek ten był realizowany pośrednio poprzez mechanizm korygujący SRW. W projekcie ustawy proponuje się wzmocnienie tego mechanizmu poprzez bardziej bezpośrednie odniesienie do unijnych wartości referencyjnych określonych w Protokole w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu.

Byłoby to możliwe poprzez wprowadzenie do ustawy o finansach publicznych dostosowania fiskalnego opartego na odpowiednim poziomie wysiłku fiskalnego (projektowany art. 112a¹ ustawy o finansach publicznych). Rozwiązanie to skutkowałoby automatycznym dostosowaniem fiskalnym w kolejnym roku budżetowym, gdyby najbardziej aktualna prognoza Komisji Europejskiej wykazywała przekroczenie wartości referencyjnej dla wyniku sektora gg (-3% PKB) lub dla długu sektora gg (60% PKB).

Proponuje się zatem, aby nowo wprowadzany mechanizm korygujący nadmierną nierównowagę finansów publicznych realizował ww. obowiązek nałożony na kraje UE – w dyrektywie Rady 2011/85/UE z 8 listopada 2011 r. w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich – dotyczący wprowadzenia do krajowego procesu budżetowego reguł, które wspierają przestrzeganie unijnych zasad polityki budżetowej. Nowy mechanizm dostosowania fiskalnego przekładałby się na poziom korekty w SRW i zastąpiłby istniejący obecnie mechanizm korekty w SRW.

W rezultacie SRW pełniłaby rolę wykonawczą dla reguły nadmiernego deficytu poprzez mechanizm korygujący i zapewniałaby wymaganą przez przepisy UE konsolidację finansów publicznych.

W efekcie proponuje się w ustawie o finansach publicznych dodanie nowego art. 112a¹, który wprowadzałby do polskich ram fiskalnych ww. mechanizm, odnoszący się do wyniku oraz długu sektora gg. Byłby on uruchamiany, jeśli w jednym z lat n lub n-1 najbardziej aktualna prognoza KE wskazywałaby na przekroczenie wartości referencyjnej dla przynajmniej jednej z ww. wartości.

Wprowadza się również pojęcie dostosowania fiskalnego, wyrażonego w punktach procentowych PKB. W przypadku przekroczenia wartości referencyjnej dla wyniku sektora gg wynoszącej -3% PKB lub dla długu sektora gg wynoszącej 60% PKB poziom konsolidacji wyniósłby co najmniej 0,5 punktu procentowego PKB (tak jak w przypadku reguł UE), chyba że Rada UE zarekomenduje niższy wysiłek fiskalny.

Dostosowanie fiskalne nie byłoby stosowane w tzw. złych czasach, tj. gdy prognozowana w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok n przedłożonym Sejmowi dynamika wartości produktu krajowego brutto w cenach stałych w roku n jest mniejsza (lub równa) o więcej niż dwa punkty procentowe od wskaźnika średniookresowej dynamiki wartości produktu krajowego brutto w cenach stałych WPKBn, o którym mowa w art. 112aa ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Poziom konsolidacji (0,5% PKB) oraz moment uruchomienia mechanizmu dostosowania fiskalnego (deficyt powyżej 3% PKB lub dług wyższy niż 60% PKB) powinny być zgodne z wymogami Paktu Stabilności i Wzrostu.

W efekcie wyrażenia ww. korekty w tys. zł, a nie jak do tej pory w punktach procentowych, w art. 112aa ust. 1 ustawy o finansach publicznych proponuje się usunięcie we wzorze na WYD_n nawiasu w wyrażeniu [WPKB_n+K_n] . Tym samym wzór otrzymałby postać:

WYD_n = WYD^*_n-1 * E_n (CPI_n) * WPKB_n+ K_n+ E_n (ΔDD_n)

gdzie wielkość korekty byłaby określona wzorem K_n = -DF_n*

E_n(PKB^CB_n)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

DF_n – dostosowanie fiskalne,

E_n(PKB^CB_n) –prognozowany w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok n przedłożonym Sejmowi produkt krajowy brutto w cenach bieżących w roku n,

n – rok, na który jest obliczana kwota wydatków.

W pozostałych przypadkach korekta wynosić będzie 0. Jednocześnie mając na uwadze przepisy przejściowe i ich intencję, zostały uzupełnione objaśnienia do symbolu poprzez dodanie na końcu opisu, że rok n w definicji działań dyskrecjonalnych nie jest wcześniejszy niż rok 2024, co oznacza, że niemożliwe będą uwzględnienie, aktualizowanie bądź rezygnacja z działań dyskrecjonalnych, których skutki mają wpływ na system podatkowy, bądź system składek na ubezpieczenia społeczne, w latach 2023 i latach poprzednich bez podjęcia inicjatywy legislacyjnej w tym zakresie od dnia wejścia w życie procedowanej ustawy (rezygnacja z działania wprowadzonego przed rokiem 2024 będzie traktowane jako działanie nowe, a nie rezygnacja z działania).

Zaproponowane rozwiązanie jest analogiczne do tego wdrożonego na etapie projektowania SRW w 2013 r. Projekt przewiduje ponowne ustalenie punktu startowego dla SRW (docelowo rokiem odniesienia/bazowym będzie wykonanie wydatków jednostek i organów objętych SRW w roku 2023), a tym samym na kwotę SRW będą oddziaływać tylko nowe działania lub działania mające wpływ na rok 2024 i lata następne wprowadzone w roku 2023 lub latach poprzednich (określone w projekcie ustawy w art. 7).

Drugim istotnym elementem nowelizacji ustawy o finansach publicznych jest zapowiedziane w „Programie konwergencji. Aktualizacja 2023” szczególne traktowanie wydatków obronnych. Wzmożone wydatki, w tym przedpłaty na sprzęt wojskowy, ograniczają przestrzeń fiskalną na inne cele, ponieważ mają duży wpływ na określaną za pomocą metody kasowej SRW. Jednocześnie, zgodnie z metodologią, która jest wykorzystywana do obliczania deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych (ESA2010 – zasada memoriału), wydatki te będą odzwierciedlone w wyniku sektora gg dopiero w momencie dostawy sprzętu wojskowego. W związku z tym proponuje się dodanie „klauzuli obronnej” w algorytmie ustalania nieprzekraczalnego limitu wydatków.

W efekcie różnica między wydatkami kasowymi (płatności kasowe, uruchomienia kredytów, zaciągniecie zobowiązania) a wartością dostaw sprzętu w danym roku zwiększałaby nieprzekraczalny limit (w przypadku, gdy wydatki kasowe są większe od wartości dostaw dla danego roku) lub zmniejszałaby (w przypadku odwrotnym, gdy wartość dostaw sprzętu byłaby większa). Zmiana ta jest neutralna dla wyniku sektora gg według ESA.

Obecnie zakupy sprzętu wojskowego finansowane są z budżetu państwa i Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ). Czas realizacji kontraktów zbrojeniowych często jest długotrwały. W efekcie moment (rok) płatności i dostawy sprzętu nie są takie same. Zarówno FWZS, jak i budżet państwa, jako wydatek wykazują płatności za sprzęt. Wydatki te realizowane są także w formie przedpłat/płatności zaliczkowych.

Zaproponowane zmiany dotyczą sposobu traktowania w SRW operacji związanych z zakupem sprzętu wojskowego. W efekcie przedpłaty przekraczające dostawy nie będą ograniczać przestrzeni wydatkowej, co jest spójne z podejściem stosowanym w regułach unijnych. Zmiana podejścia jest neutralna dla poziomu wydatków w długim i średnim okresie, ma natomiast wpływ na ich rozkład w czasie (suma dostaw = suma płatności). W długim okresie skumulowana klauzula obronna wynosi 0.

Wartość klauzuli obronnej będzie dodawana do limitu wydatków ustalonego zgodnie z dotychczasowymi zasadami. W praktyce klauzula obronna będzie równa sumie:

-różnicy planowanej kwoty wydatków (płatności) na zakup sprzętu wojskowego (wydatek kasowy BP i FWSZ) na rok n i kwoty planowanych dostaw w tym roku oraz

-błędu prognozy w roku n-2.

W efekcie uwzględnienia błędu prognozy, rozumianego jako różnica pomiędzy rzeczywistą (wykonaną) w roku n-2 różnicą pomiędzy wydatkami w ujęciu kasowym a dostawami a planowaną w projekcie ustawy budżetowej na rok n-2 różnicą pomiędzy wydatkami w ujęciu kasowym a dostawami na rok n-2, błędy prognozy składowych klauzuli obronnej będą neutralne dla poziomu wydatków jednostek objętych SRW w długim okresie.

Minister obrony narodowej będzie przekazywał Ministrowi finansów niezbędne dane do obliczenia klauzuli obronnej w terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej. Minister obrony narodowej będzie przekazywał zarówno informacje dotyczące planowanych wielkości (planowane wydatki na zakup sprzętu wojskowego oraz planowaną do otrzymania wartość dostaw sprzętu wojskowego) na rok budżetowy, na który opracowywany jest projekt ustawy budżetowej (rok n), jak i informacje na temat ich realizacji.

Zaproponowana w art. 112aa ust 4d ustawy o finansach publicznych regulacja pozwoli aktualizować dane przekazywane przez Ministra Obrony Narodowej do klauzuli obronnej do czasu przyjęcia projektu ustawy budżetowej na rok n (ewentualnie przyjęcia projektu ustawy nowelizującej) przez Radę Ministrów i ujęcia wartości klauzuli obronnej w uzasadnieniu do tego projektu.

Minister obrony narodowej będzie przekazywać prognozę danych na rok budżetowy (rok n) oraz wykonanie tych danych w roku n-2 w układzie tablic prezentowanych w sekcji 7. Military equipment expenditure (weapons and supporting equipment) Kwestionariusza Eurostatu dotyczącego tablic notyfikacyjnych EDP (Questionnaire relating to the EDP notification tables).

Oznacza to, że minister obrony narodowej będzie przekazywał informacje odnośnie do wykonania roku n-2 oraz planowanych wielkości:

-dostaw sprzętu (zgodnie z tablicami notyfikacyjnymi) oraz

-płatności za dostawy sprzętu (zgodnie z tablicami notyfikacyjnymi).

Zgodnie z proponowanymi przepisami dane do ustalenia klauzuli obronnej mają być ustalane zgodnie z zasadami ustalania danych, o których mowa w art. 3 ust. 2 lit. c rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 z 25 maja 2009 r. o stosowaniu Protokołu w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w zakresie wydatków militarnych. Przepis ten reguluje kwestię danych pozwalających na przejście z wyniku kasowego według metodyki krajowej na wynik według zasad ESA.

W notyfikacji fiskalnej opracowywanej na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 jedną z takich korekt, w sekwencji przejścia z wyniku kasowego budżetu państwa (metodyka krajowa) na wynik podsektora rządowego według ESA2010, jest tzw. korekta wydatków militarnych. Wielkość ta opowiada różnicy pomiędzy płatnościami za dostawy sprzętu militarnego (wojskowego) a dostawami tego sprzętu w danym roku (różnica pomiędzy tiretami, o których mowa powyżej).

Kolejnym filarem proponowanych zmian jest przeliczenie kwoty wydatków SRW na rok 2023 oznaczonej we wzorze, która zostałaby zastosowana do ustalenia kwoty wydatków SRW w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024.

W marcu 2023 roku Komisja Europejska w komunikacie – Fiscal policy guidance for 2024 (COM(2023) 141 final) potwierdziła zniesienie tzw. ogólnej klauzuli wyjścia z końcem 2023 roku. W 2024 roku Komisja Europejska rozpocznie procedurę nadmiernego deficytu wobec państw, w których w 2023 roku deficyt nominalny sektora instytucji rządowych i samorządowych przekroczy 3% PKB. Rok 2023 będzie rokiem referencyjnym (odniesienia) dla oceny zgodności polityk fiskalnych państw członkowskich z regułami fiskalnymi UE. Dostosowanie punktu początkowego w SRW zapewni więc spójność z podejściem stosowanym w przepisach UE.

W dotychczasowym kształcie SRW nie uwzględnia rzeczywistego poziomu wydatków podmiotów objętych regułą, ponieważ jest zakotwiczona w kwocie wydatków na rok 2013 (punkt startowy), która jest indeksowana 8-letnim wskaźnikiem PKB i inflacją. Dzięki przeliczeniu punktu startowego kwota wydatków uwzględniałaby zwiększone wydatki, które miały miejsce w latach obowiązywania GEC. Punktem wyjścia obliczonym na 2024 rok jest suma kwoty wydatków SRW obliczonej na potrzeby nowelizacji ustawy budżetowej na 2023 rok i tzw. klauzuli inwestycyjnej (wartość wydatków majątkowych/inwestycyjnych jednostek i organów objętych SRW, które nie były uwzględniane na etapie rozdysponowywania kwoty/limitu SRW pomiędzy poszczególne podmioty objęte SRW), która pozwala na specjalne traktowanie wydatków majątkowych w 2023 roku.

Zgodnie z art. 1 projektu nowelizacji ustawy budżetowej na 2023 rok przyjętym przez Radę Ministrów 9 czerwca br. kwota planowanych wydatków organów i jednostek, o których mowa w art. 9 pkt 1–3, 7, pkt 8 z wyłączeniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pkt 9 i 15 ustawy o finansach publicznych, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie odrębnych ustaw, wynosi 1.373.371.055 tys. zł. Natomiast w uzasadnieniu do ww. projektu wskazano, że tzw. klauzula inwestycyjna wynosi 194.878.305 tys. zł, na co składa się suma wysokości:

a)prognozowanej kwoty wydatków jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków i związków metropolitalnych, o których mowa w art. 236 ust. 4 pkt 1 ustawy o finansach publicznych,

b)planowanych wydatków budżetu państwa, o których mowa w art. 124 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, oraz planowanych wydatków inwestycyjnych z przeznaczeniem na realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych,

c)planowanych wydatków inwestycyjnych państwowych funduszy celowych lub funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie ustaw

– z wyłączeniem wydatków na zakup i objęcie akcji i udziałów oraz wpłat organów i jednostek na państwowy fundusz celowy na finansowanie lub dofinansowanie zadań inwestycyjnych.

W związku z powyższym kwota wydatków SRW na rok 2023 (startowa) oznaczona we wzorze, wynosi 1.568.249.360 tys. zł. W 2025 roku po obliczeniu faktycznej kwoty zrealizowanych wydatków na potrzeby sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej z 2023 roku, kwota startowa za 2023 rok, będzie skorygowana według poniższego wzoru:

WYD_n-1 = WYD^w₂₀₂₃ * E₂₀₂₄ (CPI₂₀₂₄) * WPKB₂₀₂₄ + K₂₀₂₄ + E₂₀₂₄ (ΔDD₂₀₂₄),

w którym poszczególne symbole oznaczają:

WYD_n-1 – kwota wydatków określona w uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej na rok 2025 przedłożonego Sejmowi służąca do ustalenia kwoty wydatków WYD_no której mowa w art. ١١٢aa ust. ١ ustawy o finansach publicznych,

WYD^w₂₀₂₃ – powiększona i zrealizowana kwota wydatków, wynikająca z informacji, o której mowa w art. 20 ust. 3,

E₂₀₂₄(CPI₂₀₂₄) – prognozowany w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2024 przedłożonego Sejmowi średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w roku 2024; jeżeli wskaźnik jest niższy od 1, przyjmuje się, że wynosi 1,

WPKB₂₀₂₄ – wskaźnik średniookresowej dynamiki wartości produktu krajowego brutto w cenach stałych zawarty w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2024 przedłożonego Sejmowi z dokładnością do setnych części procenta,

K₂₀₂₄ – wielkość korekty kwoty wydatków określona w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2024 przedłożonego Sejmowi,

E₂₀₂₄ (ΔDD₂₀₂₄) – suma wartości działań dyskrecjonalnych przekraczających 0,03% wartości produktu krajowego brutto, zawartych w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2024 przedłożonego Sejmowi.

Jednocześnie w przypadku nowelizacji ustawy budżetowej na 2024 rok została założona aktualizacja kwoty startowej jedynie, jeśli kwota ta będzie znana. Mając na uwadze powyższe, do sprawozdania z wykonania będzie dołączona informacja o realizacji w roku 2023 skonsolidowanej kwoty wydatków krajowych wszystkich jednostek objętych SRW, tj. bez uwzględniania wyłączeń wynikających z klauzuli inwestycyjnej zawartej w art. 4 ustawy z 23 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy Prawo ochrony środowiska.

Zmiany art. 112d, art. 142 i art. 182 ustawy o finansach publicznych są związane z powyższymi zmianami w zakresie SRW i mają charakter dostosowawczy. Zgodnie z art. 2 projektu ustawy przepisy art. 112a¹, art. 112aa oraz art. 142 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą będą stosowane po raz pierwszy do projektu ustawy budżetowej na rok 2024.

W projekcie ustawy budżetowej na lata 2024 i 2025 zostanie przyjęte, że różnica, o której mowa w art. 112aa ust. 4a pkt 2 i 3 ustawy zmienianej w art. 1 wynosi 0. Dane do projektu ustawy budżetowej na rok 2024, o których mowa w art. 112 aa ust. 4a pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1, minister obrony narodowej będzie przekazywał ministrowi właściwemu do spraw budżetu w dniu następującym po dniu wejścia w życie ustawy albo za zgodą ministra właściwego do spraw budżetu w terminie późniejszym.

Należy zwrócić uwagę, że termin na przekazanie przedmiotowych danych w roku 2023 na potrzeby prac nad projektem ustawy budżetowej na rok 2024 będzie późniejszy niż wynikający z regulacji obowiązującej w latach kolejnych. Krótki, 1-dniowy termin na przekazanie danych będzie miał zastosowanie tylko w sytuacji, gdyby ze względu na harmonogram prac nad projektem ustawy budżetowej na rok 2024 i termin wejścia w życie przedmiotowej nowelizacji ustawy o finansach publicznych wydłużenie terminu na przekazanie danych przez MON było niemożliwe.

Stosownie do art. 3 przepisy art. 182 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, będą stosowane po raz pierwszy do sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej na rok 2024. Do sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej na rok 2023 będą stosowane przepisy dotychczasowe. Ponadto do sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej na rok 2023 będzie dołączona informacja o realizacji kwoty wydatków, o której mowa w art. 1 ust. 3 ustawy budżetowej na rok 2023 z 15 grudnia 2022 r. powiększonej o:

1.zrealizowane:

a) realizowane wydatki budżetu państwa, o których mowa w art. 124 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, oraz zrealizowane wydatki inwestycyjne z przeznaczeniem na realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1,

b)zrealizowane wydatki inwestycyjne państwowych funduszy celowych lub funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie odrębnych ustaw

– z wyłączeniem wydatków na zakup i objęcie akcji i udziałów oraz wpłat organów i jednostek, o których mowa w art. 112aa ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, na rachunek państwowego funduszu celowego na finansowanie lub dofinansowanie zadań inwestycyjnych (przepisy art. 112aa ust. 2–2b ustawy zmienianej w art. 1 będą stosowane odpowiednio);

2.zrealizowaną kwotę wydatków jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków i związków metropolitalnych, o których mowa w art. 236 ust. 4 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1.

Wobec tego, że kwota startowa dla ustalenie kwoty wydatków SRW w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024 (WYD₂₀₂₃) będzie stanowić sumę rzeczywistych skonsolidowanych wydatków krajowych jednostek objętych SRW, w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024 i lata kolejne uwzględniane będą wyłącznie działania dyskrecjonalne w zakresie podatków i składek zgodnie z definicją zawartą w art.112aa ustawy o finansach publicznych, które mają skutki finansowe w wysokości powyżej 0,03% PKB w roku 2024 lub później.

Nie będzie miała miejsca aktualizacja skutków działań oddziałujących na poziom dochodów w zakresie podatków i składek w roku 2023 i lat poprzednich. W przepisach przejściowych projektu została wskazana lista działań dyskrecjonalnych, które weszły w życie w latach poprzednich, ale ich faktyczny kasowy wpływ na dochody będzie miał miejsce w roku 2024 (stanowią one zmiany systemowe w roku 2024 w stosunku do bazowego systemu podatkowego).

Została przewidziana również możliwość uwzględnienia w działaniach dyskrecjonalnych SRW zawartych w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024 skutków działań wynikających z projektów ustaw przyjętych przez Radę Ministrów od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy lub ustaw uchwalonych przez Sejm od tego dnia, o ile spełniają one warunki określone w art. 112aa ust. 1 ustawy o finansach publicznych (m.in. skutek powyżej 0,03% PKB, podatki i składki w rozumieniu ESA2010).

Dodatkowo, w uzasadnionych przypadkach, tj. mając na uwadze wysokie prawdopodobieństwo wejścia w życie projektowanych działań oraz ich wpływ na stabilność finansów publicznych, możliwe jest uzupełnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024 wymienionych w ustawie działań dyskrecjonalnych o działania wynikające z innych projektów ustaw, nad którymi zostały podjęte prace od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy oraz projektów aktów wykonawczych będących przedmiotem uzgodnień.

Działania na 2024 rok wymienione w art. 7 projektu ustawy wynikają z:

1.wprowadzenia w 2023 roku odpisu gazowego, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z 15 grudnia 2022 r. o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu (Dz.U. poz. 2687 oraz z 2023 r. poz. 295 i 556) oraz odpisu, o którym mowa w art. 2 pkt 10 ustawy z 27 października 2022 r. o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (Dz.U. poz. 2243 i 2687 oraz z 2023 r. poz. 295) – w zakresie wartości środków należnych w styczniu 2024 roku,

2.indeksacji od 1 stycznia 2024 roku stawek podatku akcyzowego na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane oraz wyroby pośrednie, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy i wyroby nowatorskie, wprowadzonej ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2313),

3.obniżenia w 2023 roku stawki podatku od towarów i usług na podstawowe produkty żywnościowe – w zakresie wpływu na dochody podatkowe w styczniu 2024 roku, wprowadzonego ustawą z 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2349 oraz z 2022 r. poz. 2707), i przedłużonych ustawą z 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 196), ustawą z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1137), ustawą z 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz.U. z 2023 r. poz. 414) oraz ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2180), a następnie przedłużonych na 2023 rok rozporządzeniem ministra finansów z 2 grudnia 2022 r. w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w roku 2023 (Dz.U. poz. 2495),

4.odwieszenia od 1 stycznia 2024 r. stosowania minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych, ustawą z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2180 i poz. 2707),

5.wydłużenia okresu ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach dla niektórych płatników składek, o których mowa w art. 112a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1009, ze zm.),wprowadzonego ustawą z 26 maja 2023 r. o świadczeniu wspierającym.

Do obliczenia kwoty wydatków na rok 2024 przyjęto dostosowanie fiskalne równe 1,2 pkt proc. PKB, chyba że z zalecenia Rady Unii Europejskiej wydanego na podstawie art. 121 ust. 2 lub art. 126 ust. 7 TFUE wynikałoby mniejsze ograniczenie tempa wzrostu wydatków. Taka wysokość dostosowania fiskalnego zapewnia ograniczenie nominalnego wzrostu kwoty wydatków SRW netto (po oczyszczeniu o działania dyskrecjonalne w zakresie podatków i składek, o których mowa w art. 112aa ust. 1 ustawy o finansach publicznych) w 2024 roku do maksymalnie 7,8%, rekomendowanego przez Komisję Europejską w projekcie opinii do „Programu konwergencji.

Przewidywany termin wejścia w życie ustawy został określony na dzień następujący po dniu ogłoszenia. Wejścia w życie ustawy w terminie krótszym niż czternaście dni wymaga ważny interes państwa i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Z uwagi na uwarunkowania procesu przygotowania projektu ustawy budżetowej konieczne jest wejście w życie ustawy z dniem następującym po dniu ogłoszenia.